Pytania i odpowiedzi

Jest to ważne pojęcie ubezpieczeniowe, gdyż odróżnia się ryzyka czyste i ryzyka spekulatywne, a tylko ryzyka czyste są ubezpieczalne.
Ryzyko czyste to takie, którego zaistnienie spowoduje stratę (szkodę), ale – co należy podkreślić – jego niezaistnienie nie zmienia dotychczasowego stanu rzeczy czy dotychczasowej sytuacji. Przykładami ryzyka czystego są: ryzyko utraty rzeczy, ryzyko choroby, ryzyko odpowiedzialności cywilnej za wyrządzoną szkodę. Tego rodzaju ryzyka są ubezpieczane. Ubezpieczamy się przed finansowymi skutkami ewentualnego zaistnienia danego ryzyka.
Ryzyko spekulatywne to takie, którego zaistnienie też spowoduje stratę (szkodę), ale – co należy podkreślić – jego niezaistnienie przynosi zakładane korzyści. Przykładami ryzyka spekulatywnego są: ryzyko nieudanej inwestycji, ryzyko niekorzystnej zmiany ceny (dla sprzedającego lub kupującego), ryzyko niekorzystnej zmiany kursu waluty, ryzyko nieudanego podjęcia działalności gospodarczej. Tego rodzaju ryzyka nie są ubezpieczane, choć istnieją inne formy zabezpieczania się przed ich możliwymi skutkami, w tym również rozwaga przy ich podejmowaniu.
(TS.)

Jeżeli rzeczywiście żyjemy w świecie ryzyka (ryzyk), a takie zdanie często słyszymy, to możemy mówić o różnych wspólnotach ryzyka, wyróżnianych zarówno na podstawie charakterystyk podmiotowych (jakiego kręgu osób dotyczą) i przedmiotowym (jakiego rodzaju ryzyka dotyczą). Możemy powiedzieć, że jest globalna wspólnota ryzyka, ale częściej wyróżniamy mniejsze wspólnoty ryzyka: narodowe, regionalne, lokalne. Odwołujemy się też mikro-wspólnot ryzyka: sąsiedzkich, rodzinnych.
W przypadku każdej wspólnoty występuje problem solidaryzmu i przezorności, związany z możliwymi zagrożeniami i skutkami zaistnienia ryzyka. Odpowiednie postępowanie i rozwiązania w tym zakresie wynikają przede wszystkim z funkcji państwa i władz lokalnych. Wśród tych funkcji bardzo ważne jest bowiem zapewnienie obywatelom odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa, zagrożonego zaistnieniem danych ryzyk.
Ubezpieczeniowa wspólnota ryzyka odwołuje się do stwierdzenia, że wiele osób i podmiotów gospodarczych jest narażonych na takie samo ryzyko, jednakże w rzeczywistości ryzyko zaistnieje tylko dla niewielu osób i podmiotów gospodarczych, a przy tym nie wiadomo, które z osób i podmiotów gospodarczych doświadczą finansowych skutków zaistnienia ryzyka.
Głównym zadaniem zakładu ubezpieczeń (ubezpieczyciela) jest zorganizowanie i obsługa określonej wspólnoty ryzyka. To zakład ubezpieczeń (ubezpieczyciel) "namawia" do przystąpienia do wspólnoty ryzyka i gromadzi składki płacone na rzecz jej członków (ubezpieczonych), a później wypłaca z funduszu ubezpieczeniowego świadczenia i odszkodowania, związane z zaistnieniem ryzyka i jego skutków. Finansowe skutki zaistnienia ryzyka są więc pokrywane ze środków uprzednio zgromadzonych w ramach ubezpieczeniowej wspólnoty ryzyka, ze składek jej członków.
Warto przywołać tutaj ciekawe rozumowanie, że małe "pewne straty", w postaci składek, ponoszone przez wszystkich członków ubezpieczeniowej wspólnoty ryzyka, pozwalają zastąpić wielkie "niepewne straty", pokrywane tym członkom ubezpieczeniowej wspólnoty, którzy doświadczą zaistnienia ryzyka.
(TS.)